.png)
Dhulka Soomaalidu wuxuu hoy u yahay magaalooyin qadiimi ah oo xididdo qoto dheer ku leh isku-xidhka ilbaxnimooyinkii hore ee dunida. Magaalooyinkaas dhexdooda, waxaa si aan la dafiri karin safka hore kaga jirta Saylac; magaalo-xeebeed taariikhdeedu ay la fac tahay waayaha ganacsiga iyo is-dhexgalka dhaqamaha ee Geeska Afrika. Saylac ma ahayn oo keliya deked caadi ah, balse waxay ahayn marin-biyood muhiim ah oo isku xidhay Afrika, Carabta, Furus (Persia), iyo dunida inteeda kale. Waxay ahayd suuq weyn oo ay ku kulmi jireen badeecooyinkii ugu qaalisanaa ee dunidii hore, hoy ay ka hanaqaaday diinta Islaamka, iyo caasimad u ahayd saldanado waaweyn oo saameyn ku yeeshay taariikhda gobolka.
Taariikhda Saylac waa sheeko ka tarjumaysa siday ilbaxnimadu u korto, u hanaqaado, ka dibna u wiiqanto. Waa sheeko halgan, barwaaqo, dagaal, iyo dib-u-dhalasho. Waa muraayad aynu ka daalacan karno waayihii awoowayaasheen, xidhiidhkii ay la lahaayeen dunida, iyo doorkii ay ku lahaayeen isbeddelladii waaweynaa ee ka dhacay Badda Cas iyo Badweynta Hindiya. Qoraalkan dheer, waxaan si faahfaahsan ugu kuur-geli doonnaa taariikhda hodanka ah ee Saylac, laga soo bilaabo xididdadeedii hore ee la sheego inay la xidhiidho "Dhulkii Udgoonaa" ee Puntland, ilaa xilligii ay noqotay caasimaddii Saldanaddii Cadal, hoos-u-dhicii ku yimid imaatinkii gumeystaha, iyo dhaxalka ay maanta u hayso ummadda Soomaaliyeed. Waa safar aan ku dhex marayno waayihii magaalada noqotay isgoyska dhaqamaha iyo albaabka ganacsiga ee Geeska Afrika.
Qaybta 1aad: Xididdada Hore ee Saylac (Taariikhdii Hore Islaamka)
Si aan u fahamno weynida Saylac, waa inaan dib ugu noqonno kumanaan sano ka hor, xilli ay dekeddan iyo nawaaxigeedu ahaayeen goob muhiim u ah ganacsigii dunidii hore. In kasta oo taariikhda qoran ee xilliyadaas ay yar tahay, haddana waxaa jira caddeymo iyo qoraallo isku xidhaya deegaanka Saylac iyo boqortooyooyinkii waaweynaa ee waagaas.
Dhulkii Udgoonaa ee Puntland iyo Dekeddii Avalites
Qoraalladii hore ee Masaaridii hore, laga soo bilaabo boqortooyadii Fircoon Xatshepsuut (qiyaastii 1500 sano C.H.), waxaa si isdaba joog ah loogu sheegay dhul barakaysan oo loo yaqaanay "Punt," kaas oo ay u aadi jireen safarro ganacsi oo waaweyn. Dhulkan, oo ay Masaaridu ugu yeedhi jireen "Dhulkii Ilaahyada," waxaa laga keeni jiray alaabo qaali ah sida fooxa (frankincense), malmalka (myrrh), dahabka, fool-maroodiga, baalasha gorayada, iyo dhir udgoon. Culimada taariikhda intooda badani waxay isku raacsan yihiin in Dhulka Punt uu ku yaallay xeebaha Geeska Afrika, gaar ahaan deegaannada Soomaaliya iyo Ereteriya. Saylac, oo ku taal goob istiraatiiji ah, ayaa la aaminsan yahay inay ka mid ahayd dekedaha ugu muhiimsan ee Dhulka Punt. Goobta ay ku taal ayaa u sahlaysay inay xidhiidh toos ah la yeelato marin-biyoodka Badda Cas iyo Gacanka Cadmeed, taas oo ka dhigtay meel ku habboon isu-gudbinta badeecooyinka Afrika iyo Bariga Dhexe.
Qarnigii koowaad ee Miilaadiyada, buug Gariig ah oo lagu magacaabo Periplus of the Erythraean Sea (Hagaha Badweynta Ereteriya), kaas oo ahaa hage-maraakiibta, ayaa si faahfaahsan uga warramay dekedaha iyo ganacsiga Badda Cas iyo Badweynta Hindiya. Buuggan wuxuu si gaar ah u xusayaa deked la odhan jiray Avalites, oo uu ku tilmaamay inay ahayd goob ganacsi oo muhiim ah. Inta badan taariikhyahannadu waxay Avalites u aqoonsan yihiin inay tahay magaalada maanta loo yaqaan Saylac. Qoraagu wuxuu ku sifeeyay inay ahayd meel laga dhoofiyo dhir udgoon, fool-maroodi, iyo xabkaha dhirta, lana keeno dhar, galaas, iyo macdano kala duwan oo laga keenay Masar iyo dhulka Roomaanka. Tani waxay caddeyn u tahay in Saylac, xitaa laba kun oo sano ka hor, ay ahayd xarun ganacsi oo caalami ah.
Dadkii deegaanka ee xilligaas, oo ahaa awoowayaashii Soomaalida ee ku hadli jiray afafka Kuushitigga, waxay ahaayeen kuwo si fiican u yaqaanay ganacsiga badaha. Waxay lahaayeen doonyo yaryar (loo yaqaanay dhow), waxayna si fiican u fahmeen dabaylaha xilliyaha ee Mawsimka, taas oo u sahashay inay u safraan xeebaha Carabta, Faaris, iyo Hindiya. Waxay ahaayeen dad isku filan oo lahaa maamul u gaar ah, laakiin sidoo kale la macaamili jiray ganacsatadii shisheeye ee soo booqan jirtay.
Saameyntii Boqortooyadii Aksum
Intii u dhaxaysay qarnigii 1aad iyo kii 7aad ee Miilaadiyada, waxaa dhulka buuraleyda ah ee Itoobiya ka hanaqaaday boqortooyo awood badan oo la odhan jiray Aksum. Aksum waxay doonaysay inay maamusho ganacsiga Badda Cas, sidaas darteed waxay isku dayday inay gacanta ku dhigto dekedaha xeebaha, oo ay Saylac ka mid ahayd. In kasta oo Aksum ay lahayd deked u gaar ah oo la odhan jiray Adulis (oo ku taal Ereteriya maanta), haddana waxay had iyo jeer isha ku hayn jirtay Saylac oo ahayd marinka ugu dhow ee ay badeecooyinka ka soo gali karto uguna dhoofin karto. Xidhiidhka Aksum iyo dekedaha Soomaalidu wuxuu ahaa mid isugu jira tartan iyo iskaashi ganacsi. Tani waxay sii kordhisay muhiimadda istiraatiijiyadeed ee Saylac, iyadoo ka dhigtay goob ay ku loollamaan quwadihii gobolka.
Xididdadan hore waxay muujinayaan in Saylac aanay ahayn magaalo cusub oo Islaamku aasaasay, balse ay ahayd xarun ganacsi oo fac weyn, lehna taariikh hodan ah oo la xidhiidha ilbaxnimooyinkii ugu waaweynaa ee dunidii hore. Waxay ahayd goob ay dadkeedu la qabsadeen is-dhexgalka dhaqamaha iyo ganacsiga caalamiga ah, taas oo u gogol-xaadhay doorkii weynaa ee ay mustaqbalka qaadan lahayd.
Qaybta 2aad: Iftiinkii Islaamka iyo Billaabashadii Saldanadaha
Imaatinkii diinta Islaamku wuxuu ahaa isbeddelkii ugu weynaa ee qaabeeyay taariikhda Saylac iyo guud ahaan Geeska Afrika. Saylac waxay noqotay mid ka mid ah albaabbadii ugu horreeyay ee diinta Islaamku kasoo gashay qaaradda Afrika, waxayna si degdeg ah isu beddeshay xarun diineed, dhaqan, iyo siyaasadeed oo aad u awood badan.
Soo Gelitaankii Diinta Islaamka
Wax yar ka dib markii diinta Islaamku ka soo shaac-baxday Jasiiradda Carabta qarnigii 7aad, ganacsato iyo wadaaddo Carab ah ayaa bilaabay inay gaadhaan xeebaha Soomaaliya. Saylac, oo xidhiidh ganacsi oo hore la lahayd Carabta, waxay ahayd mid ka mid ah meelihii ugu horreeyay ee lagu soo dhoweeyay diinta cusub. Dadka deegaanku waxay si nabad ah ku qaateen Islaamka, iyagoo aan wax dagaal ah kala kulmin. Waxaa la aaminsan yahay in qaar ka mid ah saxaabadii Nebi Muxamed (NNKH) ay u soo haajireen xeebaha Geeska Afrika intii lagu jiray hijradii hore ee Xabashida, taas oo sii xoojisay xidhiidhka diineed ee gobolka.
Mid ka mid ah calaamadaha ugu waaweyn ee muujinaya fac-weynida Islaamka ee Saylac waa masaajidka taariikhiga ah ee loo yaqaan Masjid al-Qiblatayn (Masaajidkii Laba Qiblo Lahaa). Masaajidkan, oo maanta burbursan, waxaa magaciisu ka yimid inuu lahaa laba qiblo: mid u jeedda Qudus (Bayt al-Maqdis) oo ahayd qibladii hore ee Muslimiinta, iyo mid u jeedda Makka (Kacbada) oo ah qiblada hadda. Tani waxay calaamad u tahay in masaajidkan la dhisay xilli aad u horeeyay, ka hor intaan qiblada loo beddelin dhanka Kacbada sannadkii 624 ee Miilaadiga. Haddii ay taasi run tahay, waxay ka dhigaysaa masaajidkan mid ka mid ah kuwa ugu da'da weyn dunida Islaamka. Saylac waxay si degdeg ah u noqotay xarun ay ka aflaxaan culimada diinta, arday badanna uga soo wax-baran jireen deegaannada ku xeeran.
Hanaqaadkii Saldanaddii Cadal: Waayihii Dahabiga ahaa ee Saylac
Qarniyadii dhexe, awooddii siyaasadeed iyo midkii ganacsi ee Saylac waxay gaadhay heerkii ugu sarreeyay. Waxay noqotay caasimadda iyo dekedda ugu weyn ee Saldanaddii Cadal, oo ahayd dawlad Islaami ah oo awood badan, kana talin jirtay inta badan dhulka Soomaalida, Afarta, iyo Hararta. Saldanaddan, oo markii hore ka soo farcantay Saldanaddii Ifat, waxay noqotay awoodda ugu weyn ee Geeska Afrika, waxayna tartan adag kula jirtay Boqortooyadii Kiristaanka ahayd ee Xabashida.
Xilligan, Saylac waxay ahayd magaalo caalami ah (cosmopolitan) oo barwaaqo iyo nolol ka buuxdo. Socdaaliyihii weynaa ee Ibnu Batuuta, oo booqday Saylac qarnigii 14aad, wuxuu ku tilmaamay inay ahayd magaalo weyn oo dad badan, lehna suuqyo mashquul ah oo lagu kala iibsado badeecooyin kala duwan. Wuxuu xusay in dadkeedu u badnaayeen Soomaali (wuxuu ugu yeedhay Barbarah), laakiin ay sidoo kale la noolaayeen Carab, Faaris, iyo dad kale. Wuxuu la yaabay xaddiga kalluunka iyo hilibka geela ee lagu cuno magaalada. Guryaha Saylac waxay ka dhisnaayeen dhagax iyo nuurad, waxaana ku yaallay masaajiddo waaweyn iyo madrasooyin diinta lagu barto.
Ganacsiga Saylac wuxuu ahaa mid aad u ballaaran. Waxay ahayd marinka keliya ee ay ka soo degi jireen badeecooyinka loo wado dhulka buuraleyda ah ee Itoobiya, gaar ahaan magaalada Harar oo ahayd xarun kale oo muhiim ah. Waxaa Saylac laga dhoofin jiray:
Dahab iyo Qalin oo laga keeni jiray Itoobiya.
Fool-maroodi oo aad looga baadi-goobi jiray dunida.
Bun oo markii horeba ka soo jeeday gobolka.
Adoomo oo nasiib-darro ahaa qayb weyn oo ka mid ah ganacsigii xilligaas.
Hargo iyo maqaar tayo sare leh.
Waxaa dhanka kale la keeni jiray dhar qaali ah iyo maryo xariir ah oo laga keenay Hindiya, dhalooyin iyo weelal qurxoon oo Shiinaha laga keenay (Chinese porcelain), seefo iyo hub oo Dimishiq (Damascus) laga keenay, iyo c začiirad kala duwan oo laga keenay dhulka Carbeed. Dhaqaalahan xooggan wuxuu Saldanaddii Cadal siiyay awood milatari oo ay kula tartanto Xabashida.
Halgankii Axmed Gurey iyo Dagaalladii Xabashida
Qarnigii 16aad, waxaa Saldanaddii Cadal ka soo baxay hoggaamiye milatari oo geesi ah, kaas oo taariikhda gobolka beddelay: Imaam Axmed bin Ibraahim al-Ghazi, oo Soomaalidu u taqaan Axmed Gurey. Imaam Axmed wuxuu aaminsanaa in Boqortooyada Xabashidu ay khatar ku tahay diinta Islaamka iyo madaxbannaanida Saldanadda. Wuxuu ku dhawaaqay Jihaad, wuxuuna abaabulay ciidan aad u weyn oo ka kooban Soomaali, Cafar, iyo qowmiyado kale oo Muslimiin ah.
Saylac waxay ahayd koonteenarkii uu ka soo burqaday kacdoonka Axmed Gurey. Waxay ahayd xaruntii saadka, hubka, iyo abaabulka ciidanka. Dekeddeeda waxaa kasoo degi jiray hub, gaar ahaan qoryaha fudud ee Buntuqa (muskets) iyo madfacyada oo laga keeni jiray Boqortooyadii Cusmaaniyiinta (Ottoman Empire) oo xulufo la ahayd Saldanadda. Intii u dhaxaysay 1529 iyo 1543, ciidankii Axmed Gurey, oo ka duulayay Saylac iyo Harar, waxay ku qaadeen duullaan baaxad weyn oo loo yaqaan Futuh al-Habasha (Furashadii Xabashida). Waxay ku guuleysteen inay qabsadaan saddex-meelood laba meel dhulkii Xabashida, iyagoo gaadhay meelo aanay Muslimiin hore u gaadhin. Guushani waxay Saylac ka dhigtay caasimadda awoodda ugu weyn ee Geeska Afrika.
Si kastaba ha ahaatee, guushii Axmed Gurey ma sii waarin. Boqorkii Xabashida oo quus taagnaa ayaa gargaar weydiistay Boqortooyadii Bortaqiiska (Portugal), oo ahayd quwad reer Yurub ah oo xilligaas badaha ka talinaysay. Bortaqiisku waxay lahaayeen dano ganacsi, laakiin sidoo kale waxay wadeen dagaal diineed oo ka dhan ah Islaamka. Sannadkii 1542, ciidan Bortaqiis ah oo uu hoggaaminayo Cristóvão da Gama (wiilkii Vasco da Gama) ayaa kasoo degay dekedda Massawa, waxayna la sairteen ciidankii Xabashida. Waxay wateen madfacyo iyo qoryo ka casrisan kuwii ciidanka Cadal. Dagaal ba'an ka dib, ciidankii Axmed Gurey waa la jabiyay, isagana waxaa lagu dilay Dagaalkii Wayna Daga sannadkii 1543.
Geeridii Axmed Gurey waxay calaamad u ahayd dhammaadkii waayihii dahabiga ahaa ee Saldanaddii Cadal iyo magaalada Saylac.
Qaybta 3aad: Hoos u Dhacii iyo Gumeysigii
Dhimashadii Imaam Axmed Gurey iyo jabkii ku yimid ciidankii Saldanadda Cadal waxay Saylac u horseedeen xilli cusub oo mugdi iyo hoos-u-dhac ah. Dagaalladii daba-dheeraaday waxay wiiqeen awooddii dhaqaale iyo midkii milatari ee saldanadda. Burburkii ka dhashay dagaalka, oo ay weheliso isbeddello waaweyn oo ka dhacayay saaxadda siyaasadda adduunka, ayaa sababay in Saylac ay lumiso maqaamkeedii iyo muhiimaddeedii.
Saameyntii Dagaalka iyo Isbeddelkii Jidadka Ganacsiga
Dagaalkii lala galay Xabashida iyo Bortaqiiska wuxuu daaliyey kheyraadkii Saldanadda. Intaa waxaa dheer, qowmiyadda Oromada oo ka timid koonfurta ayaa iyaduna bilowday inay ku fido dhulalkii ay ka talin jirtay Cadal, taas oo abuurtay amni-darro iyo iska-hor-imaadyo cusub. Jidadkii ganacsiga ee isku xidhi jiray Harar iyo Saylac ayaa noqday kuwo aan ammaan ahayn. Caasimaddii Saldanadda Cadal waxaa laga raray Harar, taas oo Saylac ka dhigtay magaalo gees ka dhacday siyaasadda.
Intaa waxaa dheer, imaatinka Bortaqiiska iyo quwadaha kale ee reer Yurub ee badaha waxay beddeshay habkii ganacsiga adduunka. Waxay la wareegeen maamulkii jidadka ganacsiga ee Badweynta Hindiya, waxayna bilaabeen inay si toos ah ula ganacsadaan deegaanno kale, iyagoo ka tallaabsanaya dekeddii Saylac oo muddo dheer ahayd albaabka ganacsiga. Awooddii dhaqaale ee Saylac waxay bilaabatay inay si tartiib-tartiib ah u lunto.
Xukunkii Cusmaaniyiinta iyo Masar
Laga soo bilaabo qarnigii 16aad, Boqortooyadii Cusmaaniyiinta ee Turkiga waxay bilowday inay saameyn ku yeelato gobolka Badda Cas. Si ay ula tartamaan Bortaqiiska, waxay qabsadeen dekedo badan oo ay ka mid ahaayeen Suakin iyo Massawa. Waxay sidoo kale maamul magac-u-yaal ah ka sameeyeen Saylac si ay u ilaashadaan danahooda ganacsi iyo kuwa istiraatiiji. Si kastaba ha ahaatee, maamulkoodu ma ahayn mid toos ah oo xooggan.
Qarnigii 19aad, hoggaamiyihii Masar, Maxamed Cali Baasha, oo isku dayayay inuu dhiso boqortooyo u gaar ah, ayaa ciidamo u soo diray xeebaha Badda Cas. Sannadkii 1875, ciidamo Masaari ah ayaa la wareegay maamulka Saylac, Berbera, iyo Harar. Xukunkii Masaaridu wuxuu keenay xoogaa nidaam iyo kala-dambeyn ah. Waxay dhiseen dhismayaal maamul, waxay canshuur ka qaadi jireen ganacsiga, waxayna dayactireen dekedda. In kasta oo maamulkoodu uu ahaa mid dano shisheeye ku saleysan, haddana wuxuu keenay in Saylac ay xoogaa soo yara kabsato oo ay dib u hesho qayb ka mid ah ganacsigeedii. Laakiin xilligani ma sii waarin, waayo waxaa soo socday duufaan ka weyn — waa tartankii gumeysiga ee reer Yurub.
Tartankii Gumeysiga iyo Aas-aaskii Djibouti
Dabayaaqadii qarnigii 19aad, quwadihii reer Yurub (Ingiriiska, Faransiiska, iyo Talyaaniga) waxay u tartamayeen sidii ay u kala qaybsan lahaayeen dhulka Soomaaliyeed. Ingiriisku wuxuu doonayay inuu ilaashado marinka Suweys oo muhiim u ahaa isku-xidhka dhulalkii uu gumaysanayay, gaar ahaan Hindiya. Sannadkii 1884, markii ay Masaaridii ka baxeen gobolka, Ingiriisku wuxuu heshiisyo la saxiixday odayaashii deegaanka, wuxuuna aasaasay waxa loo bixiyay Maxmiyadda Somaliland ee Ingiriiska (British Somaliland). Saylac waxay noqotay caasimaddii ugu horreysay ee maxmiyaddaas.
Markii hore, waxay u muuqatay in Saylac ay dib u helayso muhiimaddeedii, laakiin waxaa dhacay dhacdo gebi ahaanba soo afjartay rajadaas. Quwaddii kale ee la tartamaysay Ingiriiska, ee Faransiiska, ayaa iyaduna qabsatay xeebta u dhow ee Jabuuti. Faransiisku wuxuu go'aansaday inuu dhiso deked casri ah iyo magaalo cusub oo la tartanta Saylac. Tallaabadii ugu dhimashada badnayd ee Saylac lagu dhuftay waxay ahayd markii Faransiisku uu dhisay jidka tareenka ee isku xidha Jabuuti iyo Addis Ababa, caasimadda Itoobiya.
Jidkan tareenku wuxuu ahaa mindidii dhuunta ka goysay Saylac. Dhammaan ganacsigii weynaa ee ka imaan jiray buuraha Itoobiya, ee kumanaanka sano soo mari jiray Saylac, ayaa hadda si toos ah ugu wareegay dekedda Jabuuti. Jabuuti waxay noqotay albaabka ugu weyn ee Itoobiya, Saylacna waxay noqotay mid laga guuray oo cidlo ah. Ganacsatadii, shaqaalihii, iyo dadkii magaalada ku noolaa waxay u qaxeen dhanka Jabuuti oo noqotay xarun dhaqaale oo cusub. Ingiriisku, markuu arkay in Saylac ay lumisay muhiimaddeedii ganacsi, wuxuu caasimaddii maxmiyadda u wareejiyay Berbera, ka dibna Hargeysa.
Saylac, magaaladii mar ahayd iftiinka Geeska Afrika, caasimaddii saldanadda awoodda badnayd, iyo isgoyska ilbaxnimooyinka, waxay noqotay tuulo yar oo kalluumaysato, oo si aayar-aayar ah looga tegey taariikhda. Gumeysigu wuxuu ku guuleystay inuu sameeyo wixii aanay boqortooyooyinkii hore samayn karin: inuu gebi ahaanba dilo ruuxdii dhaqaale ee Saylac.
Qaybta 4aad: Dhaxalkii iyo Rajada Mustaqbalka
Inkasta oo Saylac ay maanta tahay magaalo yar oo ka fog isha dunida, haddana taariikhdeeda faca-weyn iyo dhaxalka ay ka tagtay ayaa ah mid aan marnaba la tirtiri karin. Waa xusuus nool oo ka marag kacaysa waayihii is-bedbeddelayay ee ummadda Soomaaliyeed iyo doorkii ay ku lahayd saaxadda caalamka.
Dhaxal Taariikheed oo aan Duugoobayn
Dhaxalka ugu weyn ee Saylac waa doorkii ay ka qaadatay faafinta diinta Islaamka. Waxay ahayd mid ka mid ah xarumahii ugu horreeyay ee diinta Islaamku ka hanaqaaday ee qaaradda Afrika. Culimadii iyo wadaaddadii ka soo aflaxay madrasooyinkeeda waxay diinta gaadhsiiyeen deegaanno badan oo gudaha ah. Sidaas darteed, Saylac waxay xaq u leedahay in loogu yeedho "Hooyadii Islaamka ee Geeska Afrika."
Waxay sidoo kale ahayd astaan muujinaysa awooddii siyaasadeed iyo dawladnimo ee Soomaalida. Saldanaddii Cadal, oo ay caasimad u ahayd, waxay ahayd tusaale muujinaya in Soomaalidu ay dhisan karto dawlad awood badan oo la tartami karta quwadaha waaweyn ee xilligeeda. Halgankii Axmed Gurey, inkasta oo uu dhammaadkiisu noqday jab, haddana wuxuu ahaa mid muujiyay geesinimada iyo midnimada ummadda marka ay u istaagto difaaca diinteeda iyo dalkeeda.
Dhinaca dhaqanka, Saylac waxay ahayd meel ay ku kulmeen oo isku milmeen dhaqamo kala duwan: Soomaali, Carab, Faaris, Turki, iyo kuwo kale. Is-dhexgalkani wuxuu kobciyay dhaqan iyo farshaxan gaar ah oo ilaa maanta raadkiisa laga dareemo.
Burburka iyo Baaqa Daryeelka
Maanta, dhismayaashii waaweynaa iyo masaajidyadii quruxda badnaa ee mar Saylac ka taagnaa intooda badan waa burbur. Magaalada waxaa daadsan raadadkii taariikhda: aasaaskii guryihii dhagaxa ahaa, tiirarkii masaajidyada, iyo qabuuro duug ah oo ay ku aasan yihiin culimo iyo madaxdii hore. Goobahan taariikhiga ah waa hanti qaran oo u baahan in la daryeelo, la ilaaliyo, lana diiwaan-geliyo ka hor inta aanay gebi ahaanba lumin. Cilmi-baadhis qotodheer oo lagu sameeyo aasaarta qadiimiga ah ee Saylac waxay iftiin cusub ku soo kordhin kartaa fahamka taariikhda Soomaalida iyo guud ahaan gobolka.
Saylac Maanta iyo Rajada Mustaqbalka
Maanta, Saylac waa magaalo deggan oo ka tirsan gobolka Awdal ee Somaliland. Dadkeedu waxay u badan yihiin kalluumaysato iyo dad ka ganacsada badeecooyinka yaryar ee xuduudda Jabuuti. Waxay la daalaa-dhacaysaa duruufo dhaqaale oo adag, iyadoo gebi ahaanba ku tiirsan wax-soo-saarka maxalliga ah iyo ganacsiga xuduudda. Waxay ka fog tahay jidadka waaweyn ee ganacsiga, waxaana ka muuqata raadadkii dayacaaddii gumeysiga iyo tii dawladihii ka dambeeyay.
Si kastaba ha ahaatee, waxaa jira rajo mustaqbalka ah. Goobta istiraatiijiga ah ee ay Saylac ku taal — meel u dhow marinka Bab-el-Mandeb oo ah mid ka mid ah meelaha ugu mashquulka badan ee maraakiibta adduunku maraan — ayaa weli ah hanti aan la dafiri karin. Waxaa jira hadal-hayn iyo qorsheyaal mararka qaar soo baxa oo ku saabsan in dekedda Saylac dib loo dhiso lana casriyeeyo, si ay u noqoto deked kale oo u adeegta Itoobiya iyo gobolka. Haddii qorshayaashaasi ay rumoobaan, waxay Saylac u furi kartaa bog cusub oo horumar iyo barwaaqo ah, waxayna soo celin kartaa qayb yar oo ka mid ah sharaftii iyo maqaamkii ay mar lahayd. Laakiin tani waxay u baahan tahay maalgashi baaxad weyn, nabadgelyo waarta, iyo aragti siyaasadeed oo fog.
Gunaanad
Gabagabadii, taariikhda Saylac waa sheeko weyn oo ka tarjumaysa awoodda, halganka, iyo adkaysiga ummadda Soomaaliyeed. Waa magaalo aragtay barwaaqadii ugu sarraysay iyo burburkii ugu hooseeyay. Waxay ahayd buundadii isku xidhay Afrika iyo Aasiya, iftiinkii diinta iyo aqoonta, iyo qalcaddii laga difaacay dalka. In kasta oo ay maanta u muuqato mid hurudda, haddana ruuxdeeda iyo taariikhdeedu way nooshahay. Dhagax kasta oo ka mid ah burburkeeda wuxuu ka sheekaynayaa waayo waaweyn oo soo maray. Barashada taariikhda Saylac ma aha oo keliya inaan dib u eegno wixii tagay, balse waa cashar aynu ka baran karno muhiimadda ay leedahay midnimada, ilaalinta dhaxalka, iyo sida looga soo kabsado dhibaatooyinka si loo dhiso mustaqbal ifaya. Saylac waa hanti qaran iyo mid caalami ah oo u qalanta in la xasuusto, la daryeelo, lana sharfo.
.png&description=Saylac: Halgankii Taariikhda iyo Iftiinkii Ganacsiga Geeska Afrika){kind=link}