Hordhac
1:George Washington: Aasaasihii Maraykanka
George Washington (1732-1799) wuxuu ahaa aasaasihii Maraykanka iyo madaxweynihii ugu horreeyay ee dalkaas. Wuxuu door muhiim ah ka ciyaaray sidii uu Maraykanku xornimo u heli lahaa.
Taariikhda iyo Horraantii Noloshiisa
Washington wuxuu ku dhashay gobolka Virginia. Wuxuu ka soo jeeday qoys beeraleey ah oo hodon ah. Markuu yaraa, wuxuu ahaa qof aad u jecel shaqada adag iyo maamulka. Wuxuu noqday milkiilaha beer wayn oo la yiraahdo Mount Vernon.
Siyaasadda iyo Saameyntiisii
Washington wuxuu hoggaamiyey ciidankii Continental Army ee la dagaallamay ciidanka Ingiriiska dagaalkii Kacaanka Maraykanka (American Revolution). Guushii uu gaaray darteed, wuxuu noqday geesi qaran.
Kadib markii Maraykanku xornimo helay, Washington wuxuu u istaagay madaxweynenimada. Wuxuu xilka hayey 1789 ilaa 1797. Intii uu xilka hayey, wuxuu sameeyay siyaasado aasaas u noqday dawladda federaalka ah ee Maraykanka.
Dhaqaalaha iyo Wax-Qabadkii kale
• Maamul Adag: Wuxuu aasaasay hay'adaha ugu waaweyn ee dawladda, isagoo xoojiyey awoodda dowladda dhexe.
• Siyaasadda Dhexdhexaadnimada: Wuxuu qaaday siyaasad ah inuu Maraykanku aanu ku milmin arrimaha dalalka kale, gaar ahaan dalalka Yurub.
• Horumarinta Dhaqaalaha: Wuxuu dhiirigaliyay ganacsiga iyo horumarinta warshadaha, taasoo kobcisay dhaqaalaha Maraykanka.
Fiiro'gaar ah
George Washington wuxuu ahaa aasaasihii Maraykanka oo xaqiiqda ka dhigay riyadii xornimada ee aasaasayaashii kale. Siyaasaddiisa iyo hoggaamintiisa ayaa saldhig u ah nidaamka dawladeed ee Maraykanka maanta. Wuxuu u taagan yahay astaan waddaninimo iyo hoggaamin adag.
Louis-Napoléon Bonaparte: nabiliyoonkii 3aad
Louis-Napoléon Bonaparte (1808-1873) wuxuu ahaa madaxweynihii ugu horreeyay ee Faransiiska iyo boqorkii ugu dambeeyay ee dalkaas. Waxaa adeer u ahaa Boqor Napoleon 1aad
Taariikhda iyo Horraantii Noloshiisa
Louis-Napoléon wuxuu ku dhashay Paris, waxaana la dhalay xilligii Napoleon 1aad uu boqor ahaa. Kadib burburkii boqortooyadii Napoleon 1aad qoyskiisa waxay u qaxeen dalal kala duwan oo Yurub ah.
Siyaasadda iyo Saameyntiisii
Wuxuu noqday madaxweynaha Faransiiska sanadkii 1848, laakiin sanadkii 1852 ayuu afgambi sameeyay, wuxuuna isku magacaabay boqor. Wuxuu talada hayey 18 sano.
Dhaqaalihii wadanka iyo Wax-Qabadkiisii
• Horumarinta Magaalada Paris: Wuxuu si wayn wax uga bedelay qaabka ay u dhisan tahay magaalada Paris, isagoo sameeyay jidad waaweyn oo la yiraahdo "Boulevards" iyo beero qurxoon oo casri ah.
• Kobcinta Warshadaha: Wuxuu dhiirigeliyay warshadaynta Faransiiska, taas oo keentay koritaan dhaqaale oo weyn.
• Siyasadda Dibadda: Wuxuu isku dayay inuu xoojiyo awoodda Faransiiska ee dibadda. Wuxuu qayb ka qaatay dagaallo badan oo Yurub ah iyo dalalka kale ee adduunka.
Fiirogaar ah
Napoleonkii sadexaad wuxuu ahaa hoggaamiye doonayay inuu soo celiyo awooddii iyo sharaftii Faransiiska, isagoo la yimid isbedello waaweyn oo dhanka magaalooyinka, dhaqaalaha, iyo siyaasadda ah.
Manuel Blanco Encalada: Madaxweynihii ugu horreeyay ee Chile
Manuel Blanco Encalada (1790-1876) wuxuu ahaa admiral iyo siyaasi Chiliean ah oo noqday madaxweynihii ugu horreeyay ee dalkaas.
Taariikhda iyo Horraantii Noloshiisa
Blanco Encalada wuxuu ku dhashay Buenos Aires, Argentina. Wuxuu ka soo jeeday qoys la yaqaano. Wuxuu waxbarasho ku soo qaatay Spain iyo Chile. Markii uu ku soo laabtay Chile, wuxuu noqday hoggaamiye ciidan oo muhiim ah.
Siyaasadda iyo Saameyntiisii
Blanco Encalada wuxuu door muhiim ah ka ciyaaray dagaalkii xornimada ee Chile. Wuxuu ahaa qofka ugu horreeya ee loo doorto madaxweynaha Chile 1826-kii, laakiin wuxuu xilka hayey wax ka yar laba bilood.
Dhaqaalaha iyo Wax-Qabadkii kale
• Maamulka Kacaanka: Wuxuu ahaa qof muhiim ah oo ka qayb qaatay sidii Chile ay u xoroobi lahayd.
• Dhismaha Maamulka Cusub: Intii uu xilka hayey, wuxuu isku dayay inuu dhiso aasaas u noqda maamulka cusub ee dalka, inkastoo waqtigiisu koobnaa.
Fiiro gaar ah
Inkastoo xukunkiisu koobnaa, Manuel Blanco Encalada wuxuu ahaa shakhsi muhiim ah oo kaalin wayn ka qaatay xornimada Chile, wuxuuna u taagan yahay calaamad muujinaysa bilowgii xilliga dimoqraadiyadda ee dalka Chile.
Chiang Kai-shek: Hoggaamiyihii Shiinaha
Chiang Kai-shek (1887-1975) wuxuu ahaa hoggaamiye siyaasadeed iyo militariga oo Shiine ah. Wuxuu ahaa hoggaamiyihii Jamhuuriyadda Shiinaha.
Taariikhda iyo Horraantii Noloshiisa
Chiang Kai-shek wuxuu ku dhashay gobolka Zhejiang ee Shiinaha. Wuxuu waxbarasho milateri ku qaatay Japan. Wuxuu ka mid ahaa kuwii aasaasay xisbiga Kuomintang oo doonayay in Shiinaha laga xoreeyo maamulkii boqortooyada.
Siyaasadda iyo Saameyntiisii
• Midnimada Shiinaha: Wuxuu noqday hoggaamiyihii Xisbiga Kuomintang sanadkii 1928, wuxuuna isku dayay inuu midoobiyo Shiinaha.
• Dagaalladii Sokeeye: Wuxuu hoggaamiyey Xisbiga Kuomintang dagaalkii sokeeye ee ay la galeen xisbiga Shuuciga ah ee Mao Zedong hoggaaminayey.
• Khasaaraddii Dagaalkii: Inkastoo uu ka adkaaday ciidanka Japan, haddana wuxuu jab ka soo gaaray dagaalkii uu la galay Mao Zedong, wuxuuna u qaxay jasiiradda Taiwan.
Xaga Dhaqaale iyo Wax-Qabadkii kale
• Horumarinta Dhaqaalaha: Markii uu gaaray Taiwan, wuxuu xoojiyey dhaqaalaha jasiiradda, isagoo ka dhigay mid ka mid ah dalalka ugu dhaqaalaha badan Aasiya.
• Dib u dhiska Ciidanka: Wuxuu dib u dhis ku sameeyay ciidanka dowladdiisa ee ku sugnaa Taiwan.
Fiiro gaar ah
Chiang Kai-shek wuxuu ahaa shakhsi taariikhi ah oo saameyn weyn ku yeeshay Shiinaha. Inkastoo uu ku guuldaraystay inuu sii hayo maamulka Shiinaha, haddana wuxuu aasaasay Jamhuuriyadda Shiinaha ee Taiwan, oo ah dal maanta ka mid ah kuwa ugu dhaqaalaha badan caalamka.
Edmund Barton: Ra'iisul wasaarihii ugu horreeyay ee Australia
Edmund Barton (1849-1920) wuxuu ahaa siyaasi Australiyaan ah oo noqday ra'iisul wasaarihii ugu horreeyay ee Australia.
Taariikhda iyo Horraantii Noloshiisa
Edmund Barton wuxuu ku dhashay Sydney. Wuxuu waxbarashadiisa sharciga ah ku qaatay jaamacadda Sydney, wuxuuna ku shaqayn jiray qareen.
Siyaasadda iyo Saameyntiisii
Barton wuxuu ahaa shakhsi door wayn ka ciyaaray dhaqdhaqaaqii midnimada Australia (Australian federation). Wuxuu ahaa guddoomiyaha guddigii qoray dastuurka Australia.
• Aasaaskii Dawladda: Barton wuxuu noqday ra'iisul wasaarihii ugu horreeyay sanadkii 1901. Wuxuu dhisay hay'adihii ugu horreeyay ee dawladda federaalka Australia.
• Siyaasadda "Australia for Australians": Intii uu xilka hayey, wuxuu soo saaray sharciyo la xidhiidha socdaalka, oo si gaar ah u xaddidaya dadka aan cadaanka ahayn.
ilaha Dhaqaale iyo Wax-Qabadkiisii kale
• Midaysashada Dhaqaalaha: Wuxuu ka shaqeeyay in la midoobiyo dhaqaalaha Australia, isagoo sameeyay siyaasado xagga canshuuraha iyo ganacsiga ah.
• Maamulka Sharciyadda: Wuxuu aasaasay maxkamadihii federaalka ee Australia.
Fiiro gaar ah
Edmund Barton wuxuu ahaa aasaasihii Australia oo midaysan. Isaga iyo asxaabtiisii waxay ku guulaysteen inay dhisaan dawlad federaal ah oo xooggan oo ka kooban dhammaan gobollada Australia. Siyaasaddiisu waxay si wayn u saameysay qaabka ay Australia maanta tahay.
Kwame Nkrumah: Geesigii Pan-Afrikaanizimka
Kwame Nkrumah (1909-1972) wuxuu ahaa halgamaa siyaasi ah oo noqday ra'iisul wasaarihii iyo madaxweynihii ugu horreeyay ee dalka Ghana. Wuxuu ahaa shaqsigii ugu horreeyay ee afrikaan ah ee qaaradda ku horseeday inay xorriyad ka qaataan gumeysigii.
Noloshii Hore iyo Waxbarashadii Nkrumah wuxuu ku dhashay Nkroful,ee dalka Ghana. Wuxuu waxbarashadiisa ku soo qaatay dalka Maraykanka, halkaas oo uu kaga bartay cilmiga bulshada iyo siyaasadda. Wuxuu si qoto dheer ugu dhexgalay fikradaha la xidhiidha xorriyadda iyo madax-bannaanida Afrika.
Siyaasadda iyo Waxqabadkii
• Halgankii Xoriyadda: Nkrumah wuxuu noqday shaqsigii hoggaamiyay halgankii xorriyadda Ghana. Wuxuu aasaasay xisbiga Convention People's Party (CPP), oo si awood leh uga shaqeeyay xoraynta dalka. Guushii uu gaaray darteed, Ghana waxay noqotay waddankii ugu horreeyay ee Saxaraha ka hooseeya ee Afrika ee xorriyad helay sanadkii 1957.
• Pan-Afrikaanizimka: Nkrumah wuxuu aad u aaminsanaa midnimada Afrika. Wuxuu yidhi, "Waa inaanu midoownaa, haddii kale way nala kala qaybin doonaan." Wuxuu la shaqeeyay hoggaamiyeyaal kale oo Afrikaan ah si ay u aasaasaan Ururka Midnimada Afrika (OAU), oo hadda loo yaqaano Midowga Afrika (AU).
• Hogaaminta Dalka: Markii uu madaxweyne noqday, wuxuu xooga saaray mashaariicda horumarinta ee waaweyn, sida dhismaha warshado cusub, waddooyin, iyo iskuulo. Waxa kale oo uu bilaabay dhismaha biyo-xidheenka Akosombo Dam, oo awood koronto siiya dalka.
Gunanad
Saameyntiisii iyo Dhaxalkiisii Inkastoo dowladdiisii aakhirkii lagu riday afgambi, Nkrumah wuxuu u taagan yahay astaan weyn oo xoriyadda Afrika ah. Fikradaha Pan-Afrikaanizimka ee uu ka tagay ayaa weli ah kuwo muhiim u ah midaynta qaaradda. Waxaa loo aqoonsan yahay inuu yahay aabaha dalka Ghana iyo mid ka mid ah hoggaamiyeyaashii ugu waaweynaa ee soo maray qaaradda Afrika.
Call to action
Maxaad ka faaiiday ama aad ka fahantay bal nala wadaag
